Ung thư tiền tuyến liệt là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới. Đây là căn bệnh khá nguy hiểm, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến những hậu quả khó lường.
1. Thông tin chung về ung thư tiền liệt tuyến
Tuyến tiền liệt là tuyến chỉ có ở nam giới, nằm phía dưới bàng quang, phía trước ruột già. Tuyến tiền liệt bao quanh niệu đạo, có vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình sinh sản, vì đây là cơ quan sản xuất tinh dịch và vận chuyển tinh trùng.
Ung thư tuyến tiền liệt là căn bệnh phổ biến ở nam giới
Bệnh này thường thấy ở nam giới tuổi trung niên. Do bệnh không có triệu chứng đặc biệt trong giai đoạn đầu nên muốn phát hiện bệnh sớm, nam giới trên 40 tuổi nên đi khám ung thư định kỳ hàng năm.
Thông thường, bệnh sẽ được chẩn đoán thông qua khám lâm sàng kết hợp với tiến hành các xét nghiệm cận lâm sàng ở hậu môn và trực tràng, kiểm tra mẫu sinh thiết tuyến tiền liệt bằng siêu âm trực tràng và kiểm tra cùng xét nghiệm máu.
Trong số các phương pháp xét nghiệm chẩn đoán bệnh , PSA được đánh giá là phương pháp cho tỷ lệ chính xác cao nhất, từ đó điều trị bệnh kịp thời.
2. PSA là gì?
PSA là một kháng nguyên do các tế bào biểu mô của tuyến tiền liệt tiết ra, có trọng lượng phân tử từ 30.000 đến 34.000 dalton. Đây là kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt và được mã hóa bởi gen KLK 3.
PSA được coi là một dấu ấn trong chẩn đoán bệnh thông qua tỷ lệ PSA tự do trên PSA toàn phần. Khoảng 30% PSA trong máu không gắn với protein hay còn gọi là PSA tự do và không có chức năng phân giải protein.
3. Tầm quan trọng của xét nghiệm PSA trong chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến
Xét nghiệm PSA nên được thực hiện hàng năm đối với nam giới từ 50 tuổi trở lên, 40 tuổi trở lên có tiền sử gia đình mắc bệnh, từ đó giúp tầm soát và phát hiện ung thư sớm.
Nam giới trên 50 tuổi nên tầm soát ung thư hàng năm
3.1 Chỉ số đánh giá PSA toàn phần ở người bình thường
Một người bình thường sẽ có mức PSA toàn phần trong máu rất thấp, < 4 ng/mL. Tuy nhiên, do kích thước tuyến tiền liệt tăng theo tuổi nên có những tiêu chuẩn đánh giá khác nhau đối với các nhóm tuổi khác nhau.
40 – 49 tuổi: PSA ≤ 2,5 ng/mL 50 – 59 tuổi: PSA ≤ 3,5 ng/mL 60 – 69 tuổi: PSA ≤ 4,5 ng/mL 70 – 79 tuổi: PSA ≤ 6,5 ng/mL
3.2 Xác định nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt qua chỉ số PSA toàn phần
PSA giúp chẩn đoán sớm bệnh
Tăng mức PSA toàn phần trong máu có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh. Giá trị ngưỡng của chỉ số PSA toàn phần trong chẩn đoán ung thư là ≥ 4 ng/mL, độ nhạy 21% và độ đặc hiệu 91%.
Những người có tỷ lệ tăng PSA toàn phần > 0,75 ng/mL/năm được xác định là có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao, ngoài ra, những trường hợp PSA tăng < 0,75 ng/mL/năm cũng được chẩn đoán có nguy cơ mắc các bệnh về tiền liệt tuyến nhưng lành tính.
Tuy nhiên, PSA toàn phần trong máu tăng không có nghĩa là mắc phải bệnh mà có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý khác như viêm tuyến tiền liệt, phì đại lành tính tuyến tiền liệt. Vì vậy, để chẩn đoán chính xác bệnh này cần xem xét nồng độ PSA tự do trong máu.
3.3 Chẩn đoán chính xác ung thư tuyến tiền liệt bằng tỷ lệ PSA tự do/PSA toàn phần trong máu
Trường hợp chỉ số PSA toàn phần tăng từ 4,1 đến 10 ng/mL, kết hợp với xác định tỷ lệ PSA tự do/PSA toàn phần trong máu ≤ 0,155, với độ nhạy 85% và độ đặc hiệu 56,5% giúp chẩn đoán bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt
