Suy tụy ngoại tiết (EPI) là tình trạng xảy ra khi tuyến tụy của bạn không thể sản xuất hoặc tiết ra đủ enzym tiêu hóa để phân hủy thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng. Do không có triệu chứng chính xác nên rất khó phát hiện ở giai đoạn đầu của bệnh.
1. Tuyến tụy là gì?
Tuyến tụy là cơ quan tạo ra các enzym tiêu hóa và kích thích tố. Tuyến tụy có 3 phần, đó là:
đầu tụy
đuôi tụy
thân tụy.
Các enzym tiêu hóa và hormone được sản xuất trong tuyến tụy đi từ tuyến tụy đến tá tràng (phần đầu tiên của ruột non) thông qua một ống gọi là ống tụy. Nơi tuyến tụy sản xuất ra các hormone được gọi là tuyến tụy nội tiết và nơi sản xuất ra các enzym tiêu hóa được gọi là tuyến tụy ngoại tiết.
2. Nguyên nhân suy tụy ngoại tiết là gì?
Bất cứ điều gì làm gián đoạn quá trình bình thường của các enzym tiêu hóa rời khỏi tuyến tụy đều có thể gây ra suy tuyến tụy ngoại tiết.
Viêm tụy không cải thiện theo thời gian và xơ nang là nguyên nhân phổ biến nhất của suy tụy ngoại tiết. Các tình trạng khác gây suy tụy ngoại tiết có thể là do di truyền, rối loạn đường ruột hoặc tác dụng phụ của phẫu thuật.
Các yếu tố liên quan đến suy tụy ngoại tiết bao gồm:
Bệnh xơ nang
viêm tụy mãn tính
Phẫu thuật tuyến tụy hoặc dạ dày
Bệnh tiểu đường
Bệnh celiac
Bệnh viêm ruột như Crohn
Viêm tụy tự miễn
Ung thư tuyến tụy
Hội chứng Zollinger-Ellison
3. Dấu hiệu và triệu chứng suy tụy ngoại tiết
Khi tuyến tụy hoạt động tốt, các enzyme giúp hệ tiêu hóa cũng như phân hủy thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng hoạt động tốt.
Suy tụy ngoại tiết (EPI) là tình trạng xảy ra khi tuyến tụy của bạn không thể sản xuất hoặc tiết ra đủ enzym tiêu hóa để phân hủy thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng. Quá trình tiêu hóa chất béo bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Bạn có thể gặp các triệu chứng như đầy bụng, đau bụng và tiêu chảy. Suy tụy ngoại tiết nghiêm trọng có thể dẫn đến các triệu chứng giảm cân, tiêu chảy và suy dinh dưỡng.
Vì suy tụy ngoại tiết khiến cơ thể khó phân hủy thức ăn hơn nên bạn sẽ có các triệu chứng tương tự như các tình trạng tiêu hóa khác. Các triệu chứng bao gồm:
Đầy hơi
Đầy hơi: Khi vi khuẩn đường ruột lên men thức ăn không được hấp thụ, chúng giải phóng hydro và metan, gây ra khí và đầy hơi.
Tiêu chảy: Hệ thống tiêu hóa không thể phân hủy chất béo và chất dinh dưỡng.
Đau bụng
Giảm cân: Ngay cả khi bạn đang ăn một lượng thức ăn bình thường, suy tụy ngoại tiết có thể dẫn đến giảm cân. Điều này xảy ra vì cơ thể không phân hủy thức ăn thành các dạng nhỏ hơn mà hệ thống tiêu hóa của bạn có thể sử dụng. Bạn cũng có thể giảm cân bằng cách ăn ít lại để tránh các triệu chứng khó chịu của suy tụy ngoại tiết.
Thiếu vitamin và suy dinh dưỡng: Các enzym tuyến tụy phân hủy thức ăn thành các phân tử nhỏ mà cơ thể bạn có thể hấp thụ vào máu. Khi tuyến tụy bị suy giảm chức năng ngoại tiết sẽ ngăn hệ thống tiêu hóa phân hủy thức ăn, cơ thể không thể sử dụng các chất dinh dưỡng và vitamin đó.
Do không có triệu chứng chính xác nên rất khó phát hiện ở giai đoạn đầu của bệnh. Các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn khi 90% khả năng sản xuất enzyme bình thường của tuyến tụy không còn nữa. Lúc này, nhiều khả năng bạn đã có những triệu chứng rõ ràng liên quan đến suy tụy ngoại tiết. Các triệu chứng đặc trưng của suy tụy ngoại tiết ở giai đoạn nặng là sụt cân và đi ngoài phân lỏng.
4. Suy tụy ngoại tiết có thể phòng tránh được không?
Nhiều tình trạng liên quan đến suy tụy ngoại tiết, bao gồm xơ nang, tiểu đường và ung thư tuyến tụy, không thể kiểm soát được.
Nhưng có một số yếu tố mà bạn có thể kiểm soát. Sử dụng rượu nhiều và liên tục là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tụy đang diễn ra. Kết hợp sử dụng rượu với chế độ ăn nhiều chất béo và hút thuốc có thể làm tăng khả năng mắc bệnh viêm tụy. Những người bị viêm tụy do uống nhiều rượu có xu hướng bị đau dạ dày dữ dội và phát triển suy tụy ngoại tiết nhanh hơn. Vì vậy, tốt nhất bạn nên tuân thủ chế độ ăn uống khoa học, lối sống lành mạnh và không nên uống rượu bia hoặc hạn chế uống rượu bia.
Tóm lại, các triệu chứng của suy tụy ngoại tiết tương tự như nhiều tình trạng tiêu hóa khác. Tuy nhiên, nếu bạn bị sụt cân không rõ nguyên nhân, tiêu chảy và phân có mỡ, rất có thể suy tụy ngoại tiết đang gây ra những triệu chứng đó. Trường hợp này bạn nên đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị.